Dr.Uğurcan Üstündağ Sağlıklı Bir Yaşam Tarzı
İlgili Makaleler
ÇOCUKLARDA HIRILTILI SOLUNUM
Çocuklarda hırıltının bu kadar sık görülmesinin en önemli nedeni hava yolları kıkırdaklarının daha yumuşak ve büyüklere göre çapının çok daha dar olmasıdır. Bu darlığa alerji eklenince, kanal çok daralarak, nefes alırken ve verir iken havanın zorlanarak geçmesine neden olmaktadır. Bronşiolite bağlı bronş daralması olacağından zorlanarak giren çıkan hava ıslık sesine benzer bir sesin çıkmasına neden olmakta, balgamı yerinden oynatmakta (bir bakıma fokurdatmakta) ve bu kulağımıza hırıltı ya da hışıltı olarak gelmektedir. Tabi ki bu arada zor giren ve çıkan hava oksijen alımını azaltacağı için beyin tarafından idare edilen bir mekanizma ile çocuk otomatik olarak daha sık nefes almak isteyecek ve bu da sık soluma olarak gözlenecektir. Anne ve babalar bu nedenle hırıltılı nefes alma duyduklarında çocuklarının sık nefes aldığını tarif ederler. Ayrıca karnının sık sık inip kalktığı, sanki çocuk karnından soluyor gibi göründüğü de gözlemlenir. Ancak her ne olursa olsun hırıltılı nefes alıp veren bir çocukta balgam artışı, iltihap, bronşlarda kasılma vardır.
Bronşiolit (Türk Torax Derneği yayını)
Genel Bilgi
Bronşiolit kış aylarında daha çok 2 yaşından küçük çocuklarda görülen, öksürük ve solunum sıkıntısına yol açan, anne ve babaların acaba çocuğumuz astım mı oldu diye uykularını kaçıran bir hastalıktır. Bronşiolit, akciğerlerin küçük havayollarında tıkanıklığa neden olabilen iltihabi bir durumdur. Hastaneye yatacak kadar nefes darlığına sebep olması, tekrarlama riskinin oluşu nedeniyle aileleri endişelendiren bir hastalıktır. Genellikle 1 aydan büyük ve 2 yaştan küçük çocuklarda ve en sık olarak da 6 aylık bebeklerde rastlanır. Hastaların yüzde 90’ının ailesinde gribal bir enfeksiyon hikâyesi mevcuttur. Bronşiolitin sebebi çoğu zaman virüslerdir. Hastaların yüzde 50’sinde etken RSV yani respiratuar sinsityal virüstür. Bunu rinovirus, parainfluenza, grip virüsü ve adenovirüsler izler. Küçük çocuklar ve bebeklerin bronşlarının çapı dar ve bronşları çevreleyen kıkırdak halkaları çok yumuşak olduğu için hava yolları daha kolay tıkanır. Bronşioller bu virüslerle iltihaplandıklarında duvarları şişer ve içlerinde de salgılar birikir; havanın akciğerlere girmesi ve çıkması zorlaşır. Virüsler hasta kişilerin aksırmaları, konuşmaları ve öksürmeleri sırasında havaya karışır ve solunum yoluyla bulaşır. Çocuğun veya eşyaların bulunduğu ortamda öksürüp aksırılması ile virüsle dolu tükürük damlacıkları ortama saçılır. 2 aydan daha az veya hiç anne sütüyle beslenmemiş bebekler, sigara dumanına maruz kalan bebekler, doğuştan gelen kalp veya akciğer sorunu bulunan bebekler ve prematüre doğan bebekler bronşiolite diğer bebeklere oranla daha yatkındır. Bebeğin özellikle bronşiolitin yaygın olarak görüldüğü kış aylarında kreş gibi kalabalık ortamlarda bulunması, okul çağında kardeşleri olması bronşiolit riskini yükselten durumlardır.
Belirtileri Nelerdir?
Bronşiolit tıpkı soğuk algınlığı gibi burun akıntısı, hafif öksürük, burun tıkanıklığıyla başlar. Ateş normaldir veya hafif yükselmiş olabilir. Birkaç gün içerisinde öksürük şiddetlenir ve hırıltılı solunum ortaya çıkar. Bazı hastalarda işler daha da kötüye gider ve solunum sıklığı artması, nefes darlığı, kalp hızının artması, burun kanatlarının solunuma eşlik etmesi, huzursuzluk, nefes alıp verirken kaburga aralıklarının her nefes alışta içeri çökmesi gibi durumlar ortaya çıkabilir. Soluk alıp vermedeki bu güçlük bebeğin beslenmesini engeller. Öksürük kusmaya yol açabilir. Çocuk huzursuzdur, iştahı azalmıştır, uykuları bozulmuştur ama belirtiler genellikle bir hafta on gün içinde tamamen düzelir. Bronşiolit, büyük çocuklar ve erişkinlerde hafif belirtilere yol açarken bronşiolleri daha dar olan küçük çocuklarda ağır tablolara sebep olur.
Tanısı Nasıl Konur?
Bronşiolit klinik olarak teşhis edilen bir hastalıktır. Özel durumlar dışında her hangi bir laboratuvar incelemesi gerekmez. Zatürreden şüphe edilen hastalarda akciğer röntgeni istenebilir. Hastalığa sebep olan etkenin belirlenmesi için çocuğun burun veya genzinden alınan salgılarda virus araştırılabilir.
Tedavisi Nasıldır?
Bronşiolit çoğu zaman ağır olmayan bir hastalık olmakla beraber, özellikle prematürelerde, kalp ve akciğer hastalığı veya beslenme bozukluğu olan bebeklerde hastane tedavisini gerektirecek kadar ağır bir tabloya da sebep olabilir. Bronşiolit geçiren çocuklarda seyrek olarak bakterilerin sebep olduğu zatürreye de rastlanabilir. Akut bronşiolitin tedavisi destekleyici olup, hastada rahat nefes alıp vermenin (kanın dokulara rahatça oksijen taşıyabilmesi) düzenlenmesi ve olası istenmeyen sonuçlar açısından hastanın yakından izlemini içerir. Tedavi 3 aylıktan küçük bebekler ve ağır hastalık tablosu göstermeyen hastalar dışında evde yapılır. Bronşiolitin özgün bir tedavisi yoktur. Tedavide antibiyotiklerin yeri bulunmamaktadır. Bu hastalarda gereksiz yere çok yaygın antibiyotik tedavisi kullanılmaktadır. Antibiyotikler ateş varsa, akciğer filminde iltihabi alan varsa, kanda beyaz küre yüksekliği varsa, bronşiolite eşlik eden zatürre veya orta kulak iltihabı gibi komplikasyonlar mevcutsa doktor önerisiyle kullanılmalıdır. Sıvı ve besin alımına devam edilmeli, solunum sıkıntısı bulguları ortaya çıktığında hastaneye başvurulmalıdır. Eğer ateşi varsa, doktorunuzun önerdiği dozda ateş düşürücü kullanabilirsiniz. Çocuğun burnunun açık tutulması çok önemlidir. Burun salgılarının koyulaşmasına engel olmak için sık sık tuzlu sulu burun damlaları yararlıdır. Beslenmesine de dikkat edilmeli, beslenme normal zamanlardan daha yorucu olduğu için az miktarlarda ama sık aralıklarla beslenmeli, öksürük nöbetlerini azaltacağından başta anne sütü başta olmak üzere bol sıvı alımı için teşvik edilmelidir. Yatarken başının yükseltilmesi de daha rahat nefes almasını sağlar. Öksürük, havayollarını temizlemeye yarayan güzel bir reflekstir. Öksürüğü baskılayan ilaçlar ve dekonjestan şuruplar salgıların koyulaşmasına ve hastalığın ilerlemesine neden olabileceğinden bronşiolitte bu ilaçlar kullanılmaz.
Nelere Dikkat Edilmelidir?
Bronşiolit çoğu zaman hafif ve orta şiddette geçirilen bir hastalıktır ve evde tedavi edilebilir. Ancak evde çocuğunuzu yakından gözleyin; nefes alıp verişi hızlandığında, beslenmesi bozulduğunda, hırıltı şiddetlendiğinde doktorunuza başvurun. Bebeğiniz hakkında endişeliyseniz, İki üç beslenme sırasında normalin yarısı kadar yediyse, 12 saatten beri alt bezini ıslatmadıysa, ateşi varsa, yorgun ve huzursuz görünüyorsa doktorunuza danışın. Bebeğinizin dilinde ya da dudaklarında morarma, solunumunda sıkıntı ya da zorlanma olursa, uzun süreli nefes almasında duraklama olursa, renginde solma far kederseniz acil olarak hastaneye başvurmanız gerekir.
Korunmada Neler Yapılabilir?
Hastalıktan korunmak her zaman tedavi olmaktan daha kolaydır. O yüzden çocukları bronşiyolitten korumak için soğuk algınlığı belirtileri gösteren kişileri 2 yaşından küçük çocuklardan uzak tutup gerekirse çocuğa maskeyle yaklaşılmalıdır. Ellerimizi su ve sabunla sık yıkamamız gerekir. En başta aile içinde sigara kullanımı engellenmelidir. Kirli, tozlu havalandırması yetersiz yerlerden uzak durulmalıdır. Kumaş mendil yerine atılabilir mendiller kullanın. Çocuğun yemek aksesuarlarını kullandıktan hemen sonar yıkayın ve kurutun, oyuncakları ve çocuğunuzun temas ettiği yüzeyleri sık sık silin.
Bazen hırıltılı solunum ve öksürük devam edebilir ama zaman içinde aşamalı olarak azalacaktır. Solunum yollarında genellikle uzun süreli, kalıcı olumsuz etki bırakmaz. Evin içinde sigara içilmesine izin verilmemelidir. Tekrarlayan bronşioliti olan çocuklar astım, tüberküloz, kistik fibroz, kalp yetmezliği, yabancı cisim yutma ve bağışıklık sisteminin yetersizliği gibi hastalıklar açısından değerlendirilmelidir.
